آشتى میان دو نسل(1)

 

وقروا كباركم ، یوقركم صغاركم : (1)

بزرگان خود را احترام كنید ، تا كوچك ترها هم احترام شما را نگه دارند.

آنچه كه دراین 2 مقاله قصد داریم مورد بررسی قرار دهیم ،  دوگانگى تربیت نسل امروز و دیروز است .

باید میان قشر سالمند و قشر جوان و نوجوان ، تفاهم و پیوند به وجود آید ، تا در سایه ی آن ، تاثیر گذارى از یك سو ، و تاثیر پذیرى از سوى دیگر عملى شود.

هم زبانى و ارتباط ، هم سالمندان را از انزوا و احساس تنهایى در مى آورد ، هم جوانان را از تجربه هاى برتر بزرگترها برخوردار مى سازد.

اما كیست كه پیش قدم در این امر خیر شود و فاصله ها را بردارد؟

پدران و مادران مى توانند به خوبى نقش واسطه ایفا كنند. احترام به بزرگ ترها و مراعات ادب و حرف شنوى وقتى از سوى والدین انجام گیرد ، فرزندان شان هم از آنان یاد مى گیرند. گر چه گاهى نحوه ی رفتار سال خوردگان ، براى كودكان و نوجوانان از جاذبه لازم برخوردار نیست ، ولى نحوه ی رفتار بزرگ ترها الگوى رفتار و سرمشق عملى براى كوچك ترهاست .

در روایات متعددى به اكرام و احترام به والدین دستور داده شده ، تا والدین هم از احترام كودكان و فرزندان خود برخوردار شوند. سخن امام على (علیه السلام ) چنین است :

وقروا كباركم ، یوقركم صغاركم ؛ (2)

بزرگان خود را احترام كنید ، تا كوچك ترها هم احترام شما را نگه دارند.

دقیقا نحوه ی رفتار ما با والدین ، سرمشق فرزندان مان در چگونگى برخورد با ما می باشد و این شیوه رفتارى به توارث به نسل بعدى مى رسد.

 

والدین و نقش واسطه

از شیوه هاى خوب تربیتى ، میدان دادن به جوانان براى حرف زدن ، اظهار نظر كردن ، راى دادن ، انتخاب و قضاوت كردن و... است و این شیوه به آنان اعتماد به نفس و احساس شخصیت مى دهد. اما در كنار آن باید این نكته را هم به آنان آموخت كه در جلسه اى تا بزرگان و سالمندان حضور دارند ، جوانان فورى اظهار نظر نكنند ، تصمیم نگیرند و میدان دار نشوند ، بلكه با مراعات ادب و حرمت پیران ، به جایگاه اجتماعى و خانوادگى آنان احترام بگذارند.

این امر ، سبب مى شود پیران به جوانان علاقه و عنایت داشته باشند و با آنان برخورد ملاطفت آمیزتر داشته باشند.

امر و نهى هاى مكرر و پیوسته ، كودكان و نوجوانان را فرارى مى دهد. ولى نباید آنان را مطلق و بى قید ساخت و از تجارب بزرگان محروم شان ساخت . هم حالت تحكم و فرمان ، گریزاننده است ، هم آزادى مطلق و نداشتن نظارت و ارشاد و هدایت ، آنان را جسور و گاهى بى اعتنا به بزرگ ترها بار مى آورد. راهى میانه میان این دو شیوه باید پیمود و رسالت آن بر عهده ی اولیاست كه بتوانند نقش واسطه در انتقال آن فرهنگ و تربیت به این نسل جدید و كم تجربه را ایفا كنند.

تربیت فرزند ، با فرهنگ احترام به بزرگ ترها و رعایت ادب و متانت در برخورد ، سرمایه ی ارزشمندى است كه از اولیا به صورت میراث به فرزندان منتقل مى شود . پس براى نسل جدید ، میراث شایسته بر جاى نهیم .

جوانان دوست دارند از گذشته ، چیزهایى بدانند. شیفتگى نوجوانان به خاطرات گذشته پدران و مادران ، فرصت خوبى براى انتقال تجربه و آموزش فرهنگ است و چه كسى شایسته تر از پدربزرگ ها یا مادربزرگ ها یا سالخوردگان داراى تجربه ؟

والدین كه مى خواهند نقش واسطه در انتقال تربیت و فرهنگ داشته باشند ، از یك سو به نوجوانان توصیه و تشویق كنند تا شنیدنی هاى بابابزرگ را بشنوند ، از سوى دیگر به سالمندان یاد آور شوند كه كوچك ترها را با آغوش باز و چهره ی گشاده و جاذبه ی رفتارى و گفتارى به طرف خود متمایل سازند و برای شان قصه و خاطره و پندهاى شیرین بگویند.

پیرانى كه بتوانند با معجزه ی رفتار و گفتار شیرین و جذاب ، در حلقه ی جوانان نفوذ كنند و دل آنان را مسخر حسن سلوك خویش سازند ، هنرمندان موفقى به شمار مى روند كه شایسته تحسین و الگو گیرى اند.

گر چه اغلب ، چه در تجمع هاى خانوادگى و مسافرت هاى گروهى ، جوانان دوست دارند آزاد تر باشند و وجود پیران را مخل آسایش و تفریح و آزادى خویش مى پندارند ، ولى گاهى هم در اثر حسن خلق و رفتار زیبا ، مایه ی صفا و گرمى این گونه حضورها و سفرها مى شوند.

 

پیرانى كه بتوانند با معجزه ی رفتار و گفتار شیرین و جذاب ، در حلقه ی جوانان نفوذ كنند و دل آنان را مسخر حسن سلوك خویش سازند ، هنرمندان موفقى به شمار مى روند كه شایسته تحسین و الگو گیرى اند.

اگر بتوانیم میان نسل نو و نسل كهن الفت و انس و رابطه ی صمیمى پدید آوریم ، بسیارى از مشكلات ، یا اصلا پیش ‍ نمى آید، یا به راحتى قابل رفع است .

 

منبع : تلخیص شده از كتاب " الفباى زندگى (آشنایى با اصول و عوامل تحكیم خانواده ) "